به گزارش سلامت نیوز به نقل از وری ول هلث، آزمایش خون بخشی از روتین زندگی برای تشخیص و یا پیشگیری و درمان بیماری هاست. ما از آنها برای نظارت بر سلامت و تشخیص هرگونه مشکل پزشکی که ممکن است رخ دهد استفاده می کنیم.این آزمایشات به طور کلی ساده هستند، تقریباً بدون خطر در نظر گرفته می شوند.
آزمایش خون چه چیزی را می تواند تشخیص دهد؟
وقتی آزمایش خون می دهید، نمونه خون به آزمایشگاه فرستاده می شود و از نظر سلول ها و مواد مختلف مورد آزمایش قرار می گیرد. اغلب، مقدار، اندازه و غلظت سلول ها و مواد با مقادیر عددی گزارش می شود که با مقادیر استاندارد یا ایده آل مقایسه می شود.
نمونه هایی از آنچه می توان با آزمایش خون بررسی کرد عبارتند از:
- گلوکز (قند خون)
- انواع سلول ها مانند گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت ها
- مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم و آهن
- چربی و کلسترول
- ویتامین ها مانند ویتامین B12 و ویتامین D
- هورمون هایی مانند هورمون های تیروئید و استروژن
- نشانگرهای التهابی، مانند سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR یا sed rate) و آنتی بادی های ضد هسته ای (ANA)
- تومور مارکرها ، مانند CA 125
- نشانگرهای ژنتیکی 1
- سمومی مانند سرب
- داروها
- سطح اکسیژن و دی اکسید کربن
آزمایش خون می تواند برای تشخیص علائم خطرات سلامتی، عفونت و تعادل مایعات و مواد معدنی در خون استفاده شود. آنها همچنین می توانند به عنوان ارزیابی عملکردهای فیزیکی استفاده شوند.
انواع آزمایش خون
اگر آزمایش خون انجام می دهید، دستوری خواهید داشت که مشخص می کند به کدام آزمایش نیاز دارید. برخی از آزمایشات خون برای اطمینان از نتایج دقیق نیاز به آماده سازی دارند. آماده سازی ممکن است شامل روزه گرفتن (عدم خوردن یا آشامیدن) برای مدت زمان معینی قبل از انجام آزمایش یا انجام تنظیمات خاص دارویی باشد.
در طول آزمایش، خون در لوله هایی قرار می گیرد که مطابق با نوع آزمایشی است که شما انجام می دهید. برخی از لوله ها حاوی موادی برای نگهداری قطعاتی هستند که در حال آزمایش هستند. سپس نمونه برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود.
در زیر انواع متداول آزمایش خون آورده شده است.
برای مطالعه درباره ی نحوه ی خواندن جواب آزمایش چکاپ کامل این مطلب را از دست ندهید.
شمارش کامل خون (CBC)
شمارش کامل خون یک آزمایش خون بسیار رایج است و تعداد سلولهای خونی و درصد هر نوع سلول خونی را اندازهگیری میکند.
CBC شامل:
- گلبول های قرمز (RBC): گلبول های قرمز، اکسیژن و دی اکسید کربن را در سراسر بدن حمل می کنند. تعداد گلبولهای قرمز و همچنین اندازه و سطح هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را حمل میکند) و هماتوکریت (درصد حجم خون که RBC است) گزارش میشود.
- پلاکت ها: این ذرات سلولی کوچکی هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند، فرآیندی که باعث بهبودی می شود و از خونریزی بیش از حد جلوگیری می کند.
- گلبول های سفید(WBCs): انواع مختلفی از گلبول های سفید، از جمله نوتروفیل ها، مونوسیت ها و گلبول های قرمز، به بدن در مبارزه با عفونت ها و بهبود بیماری ها کمک می کنند.
CBC همچنین اطلاعاتی در مورد اندازه هر نوع سلول خونی ارائه می کند. نتایج میتواند به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دهد که آیا شما ممکن است کمخونی (تعداد کم گلبولهای قرمز خون سالم)، عفونت یا شاخصهای دیگر شرایط داشته باشید.
پانل متابولیک پایه (BMP)
آزمایش خون پانل متابولیک پایه، گلوکز، کلسیم، سدیم، پتاسیم، کلرید، کراتینین، نیتروژن اوره خون (BUN) و بی کربنات (CO2) را اندازه گیری می کند.
سطح کراتینین و BUN می تواند نشان دهنده عملکرد خوب کلیه ها باشد. سدیم، کلرید پتاسیم و کلسیم الکترولیت هایی (مواد معدنی باردار) هستند که بدن باید در جریان خون، تعادل آنها را حفظ کند. بی کربنات منعکس کننده عدم تعادل اسید و باز در خون است.
ناهنجاری های شدید در این مقادیر اغلب می تواند نشان دهنده یک اورژانس پزشکی باشد.
پانل متابولیک جامع (CMP)
یک تست پانل متابولیک جامع شبیه به BMP و شامل پروتئین، آلبومین (نوعی پروتئین) و تست های عملکرد کبد است.
پانل لیپید
پانل لیپیدی شمارش تری گلیسیرید را فراهم می کند(نوعی چربی)، (لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و کلسترول تام). لیپوپروتئین ها حامل کلسترول، یک ماده مومی شکل مورد نیاز بدن است اما می تواند در رگ های خونی رسوب کند و مشکلاتی ایجاد کند.
این مقادیر منعکس کننده خطر قلبی عروقی و سکته مغزی (انسداد جریان خون یا خونریزی در مغز) هستند و سطوح بالای بیشتر انواع لیپید معمولاً با خطر بالایی همراه است. با این حال، سطوح پایین HDL (به اصطلاح کلسترول خوب) یک عامل خطر برای بیماری قلبی و سکته در نظر گرفته می شود.
سایر آزمایشات خون
آزمایش خون میتواند برای شناسایی هورمونها، پروتئینها، آنزیمها یا نشانگرهای خاص در خون که شاخصهای شرایط مختلف هستند، استفاده شود. این نوع آزمایشها ممکن است برای تشخیص و نظارت بر یک بیماری و همچنین ارزیابی درمانهای این بیماری مورد استفاده قرار گیرند.
مردم اغلب تعجب می کنند که چرا از انواع لوله ها برای جمع آوری خون استفاده می شود؛زیرا برخی به افزودنیهای خاصی در لوله نیاز دارند. بیش از یک نوع لوله ممکن است کشیده شود زیرا آنها به بخش های مختلف آزمایشگاه یا آزمایشگاه های مختلف ارسال می شوند.
نتایج آزمایشهای ارسال شده به آزمایشگاهی که آزمایشهای تخصصی را انجام میدهد ممکن است نسبت به آزمایشهای خون استاندارد طولانیتر گزارش شود.
هر چند وقت یک بار باید کار خون را انجام دهید؟
فرکانس آزمایش خون می تواند متفاوت باشد و به آزمایش خونی که نیاز دارید و شرایط جسمی شما بستگی دارد مثلا شرایطی که ثابت کرده شما یک بیماری مزمن دارید، شرایط جدیدی را تجربه میکنید یا نیاز به آزمایشهای غربالگری پزشکی دارید.
سرعت عمل خون بستگی به دلیل خونگیری دارد. این می تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایشات معمول خون: بسته به سن و عوامل خطر، ممکن است نیاز به داشتن پانل چربی به عنوان بخشی از مراقبت بهداشتی استاندارد داشته باشید تا تعیین کنید که آیا سطوح لیپید شما می تواند شما را در معرض خطر بیماری قرار دهد یا خیر.
- بارداری: آزمایش خون برای نظارت بر سطح گلوکز خون فرد باردار استفاده می شود .
- نظارت بر بیماری یا پاسخ به درمان: گاهی اوقات آزمایش خون در فواصل زمانی مشخص برای نظارت بر بیماری یا پاسخ به درمان مورد نیاز است. برای مثال، فرض کنید در حال درمان برای لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE، شایع ترین نوع لوپوس) هستید. در این صورت، ممکن است برای نظارت بر تعداد گلبول های سفید (WBC) و میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR) به آزمایش های دوره ای خون نیاز داشته باشید .
- تشخیص: ممکن است برای کمک به تشخیص یک بیماری مشکوک به آزمایش خون نیز نیاز باشد. به عنوان مثال، اگر افزایش وزن بدون دلیل، انرژی کم، و احساس سرما دارید، ممکن است برای تعیین بیماری تیروئید خود به آزمایش خون تیروئید نیاز داشته باشید .
چگونه گروه خونی شما بر سلامت کلی تأثیر می گذارد؟
گروه خونی شما یکی از مواردی است که با آزمایش خون قابل اندازه گیری است. گروه خونی با دو نوع نشانگر مشخص می شود: نوع ABO و نوع Rh. آزمایش گروه خونی وجود یا عدم وجود این نشانگرها را تشخیص می دهد. علامت مثبت نشانگر نشانگرهای Rh و علامت منفی نشان دهنده Rh منفی است.
گروه های خونی عبارتند از:
- A+
- -A
- B+
- -B
- AB+
- AB-
- O+
- O-
همه این گروه های خونی کاملا سالم هستند. اهمیت این گروههای خونی در این است که وقتی نیاز به تزریق خون دارید، خونی که به شما داده میشود باید به دقت با نوع خون شما مطابقت داده شود تا از ایجاد واکنش ایمنی که میتواند کشنده باشد، جلوگیری شود.
قبل از انتقال خون، گیرنده باید تایپ شود و خون وی در برابر واحدهای خون اهداکننده آزمایش شود (که به آن تست متقاطع گفته می شود).
به طور کلی، خون اهدایی که دارای نشانگرهای A، B یا Rh+ است، فقط به افرادی که دارای همان نشانگرها هستند داده می شود. هر کسی می تواند خون O- اهدا کننده دریافت کند. با این حال، در خارج از موارد اضطراری، ترجیح داده می شود که هر گروه خونی از گروه خودش خون دریافت کند.
رایج ترین علائم آزمایش خون
FBS
این حروف برای قند خون ناشتا به کار میرود، میزان طبیعی آن باید بین ٧٠ تا ٩٩ باشد.
٢Hpp
مقدار گلوکز دو ساعت پس از صبحانه را میتوان با این حروف در نتیجه آزمایش خون پیدا کرد. میزان طبیعی گلوکز دو ساعت پس از صرف صبحانه باید کمتر از ١٤٠ باشد.
HbA١c
با این حروف میتوان میانگین قند خون را در دو تا سه ماه گذشته تشخیص داد که گفته میشود میزان طبیعی آن باید ٣,٧ تا ٥.٣ باشد.
Uric Acid (U.A)
اسید یوریک با این حروف در آزمایش مشخص میشود که میزان طبیعی آن باید در زنان ٢,٦ تا ٦.١ و در مردان ٣.٦ تا ٨.٢ باشد.
TGs
میزان تری گلیسیرید یا چربی رسوبکننده در عروق را با این علامت میتوان پیدا کرد. پزشکان میگویند میزان طبیعی آن در بدن باید کمتر از ٢٠٠ باشد، اگر بین ٢٠٠ تا ٤٠٠ باشد در مرز قرار گرفته و وقتی بیشتر از ٤٠٠ باشد، میزانش بالاست.
Cholesterol
یا همان کلسترول کل بدن است. وقتی کمتر از ٢٠٠ باشد، شرایط طبیعی است، وقتی بین ٢٠٠ تا ٢٤٠ باشد، در مرز قرار گرفته و وقتی بیشتر از ٢٤٠ باشد، میزانش بالاست.
HDL
یا همان کلسترول خوب است که میزان مطلوب آن بیشتر از ٦٠ است، وقتی بین ٣٥ تا ٦٠ باشد، خطر نسبی است و وقتی کمتر از ٣٥ باشد، خطرناک است.
LDL
همان کلسترول بد است، میزان مطلوب آن کمتر از ١٣٠ است، حد مرزش بین ١٢٠ تا ١٥٩ و وقتی بالاتر از ١٦٠ باشد، خطرناک است.
LDL/HDL
این نشانهها برای مشخص کردن نسبت کلسترول بد به کلسترول خوب است. میزان مطلوب آن کمتر از ٣ است، وقتی بین ٣ تا ٦ باشد، خطر نسبی است و وقتی بیشتر از ٦ باشد، وضع خطرناک است.
CHOL/HDL
یا نسبت کلسترول کل به کلسترول خوب است که میزان مطلوب آن باید کمتر از ٤,٤ باشد، وقتی بین ٤.٤ تا ٧.١ باشد، خطرش نسبی است و وقتی بیشتر از ١١ باشد، خطرناک است.
S.G.P.T (ALT)
یا آنزیم کبدی است که در زنان باید کمتر از ٣١ و در مردان کمتر از ٤١ باشد.
S.G.O.T (AST)
این هم نوع دیگری از آنزیم کبدی است که در زنان باید کمتر از ٣١ و در مردان کمتر از ٣٧ باشد.
Serum Iron (Fe)
یا همان آهن است که در زنان باید بین ٢٣ تا ١٦٥ و در مردان بین ٤٠ تا ١٦٨ باشد.
Calcium (CA)
یا همان کلسیم است که باید بین ٨,٥ تا ١٠.٥ باشد.
T٣
تری یدوتیرویین، هورمون تیرویید است که میزان طبیعی آن باید بین ٠,٥٢ تا ٠.٨٥ باشد.
T٤
تیروکسین، هورمون تیرویید است که میزان طبیعی آن باید بین ٤ تا ١٣ باشد.
PSA
اگر در آزمایش با این حروف مواجه شدید، بدانید که مربوط به تست پروستات است، برای افراد بین ٣٥ تا ٤٥سال باید کمتر از ١,٣ ، برای افراد ٤٥ تا ٥٥سال کمتر از ٢.١ ، برای افراد ٥٥ تا ٦٥ سال کمتر از ٣.٢ و برای افراد ٦٥ تا ٨٠سال کمتر از ٦.٤ باشد.
VIT D
یا همان ویتامین دی است که باید بین ٢٥ تا ٨٠ باشد.
V١٢
یا ویتامین ب ١٢ است که باید بین ١٦٠ تا ٩٥٠ باشد.
BUN
یا نیتروژن اوره یا آنزیم کلیوی که میزان مطلوب آن باید بین ٧,٩ تا ٢٠ باشد.
Creatinine (cr)
یا همان کراتینین است که میزان مطلوب آن باید برای زنان بین ٠,٦ تا ١.٢ و برای مردان بین ٠.٨ تا ١.٣ باشد.
کدام آزمایش نیاز به ناشتابودن دارد؟
کدام آزمایشها نیاز به ناشتابودن دارند؟ این سوال خیلی از افرادی است که برای انجام آزمایش اقدام میکنند. ناشتا یعنی فرد از ١٠ تا ١٢ ساعت قبل از آن نباید چیزی خورده باشد.
- FBC: قند خون ناشتا، لازم است ۸ تا ۱۰ ساعت قبل از این آزمایش چیزی میل نشود و ناشتا بود.
- ٢hpp: قند دو ساعت پس از غذا که دو ساعت بعد از خوردن اولین لقمه غذا اندازهگیری میشود.
- HbA١c: این آزمایش متوسط قند خون سه ماهه را نشان میدهد. بنابراین هر سه ماه یکبار اندازهگیری میشود، نیاز به ناشتابودن ندارد اما ترجیحا دو ساعت قبل از آزمایش خوراکی میل نشود.
- CBC: نشاندهنده سلولهای خونی است که از روی نتیجه آن میتوان به کمخونی، غلظت خون، عفونت و... پی برد. این آزمایش نیاز به ناشتابودن ندارد.
- Urea,cr: اوره و کراتین عملکرد کلیهها را نشان میدهند. در شرایط عادی سالی یکبار اندازهگیری میشوند و نیازی به ناشتابودن ندارند.
- AST,ALT,ALP: آنزیمهای کبدی و مجاری صفراوی هستند که بالارفتنشان ممکن است نشان از آسیب کبدی باشد. معمولا حداقل سالی یکبار اندازهگیری میشوند. نیاز به ناشتابودن ندارد اما برای الکالین فسفاتاز بهتر است که ناشتا باشید. بسیاری از داروها دفع کبدی دارند، بنابراین یکی از شروط و یا ادامه مصرف این داروها طبیعیبودن نتایج آنزیمهای ذکر شده است.
- TSH: با انجام تست TSH افراد از نظر بیماریهای تیرویید غربالگری میشوند این آزمایش نیاز به ناشتابودن ندارد.
- LDL,HDL (کلسترول و تریگلیسیرید): بالابودن چربیهای خون باعث بروز بیماریهای مهمی ازجمله بیماریهای قلبی-عروقی، سکته مغزی، کبد چرب و... میشود؛ به همین دلیل لازم است افراد دیابتی سالانه چربیهای خونشان را اندازهگیری کنند. برای آزمایش چربیهای خون لازم است حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید البته مصرف آب اشکالی ندارد.
- U/A (آنالیز ادرار): این آزمایش کلید تشخیص بسیاری از اختلالها ازجمله عملکرد کلیهها، عفونت ادراری، سنگ کلیه، دفع پروتیین و... است. اگرچه انجام آن نیاز به ناشتابودن ندارد اما بهتر است نمونه اول صبح اندازهگیری شود.
- U/C: کشت ادرار گاهی برای تشخیص قطعی عفونت و انتخاب آنتیبیوتیک مناسب این آزمایش درخواست میشود. بهترین نمونه کشت ادرار و آنالیز ادرار نمونه وسط ادرار است؛ یعنی ظرف آزمایش ادرار را کمی بعد از شروع ادرار پر کنید. همچنین نیاز به ناشتابودن
نظر شما